JUAN TIZOL '' JAZZ '' YAPARSA, OMURGA HASARI OLUŞUR MU ?

‘’34 yaşında sarhoş ve beş parasız şekilde ölüp insanların yemek masasında benden bahsetmesini 90 yaşında zengin ve ayık şekilde ölüp kimse tarafından hatırlanmamaya tercih ederim.’’

Muhteşem bir filmden anlamlı bir replik.Evet Damien Chazelle'in yazıp yönettiği filminden bahsediyorum…‘’Whiplash …‘’

Sadece 19 günde çekilen film hakkında birkaç ilginç bilgiler var.15 yaşından beri bateri çalan  Miles Teller 'in ellerindeki nasır ve yaralar film çekimleri esnasında oluşmuş.Zira filmdeki performansı gösterebilmek için ,haftada 3 gün ve günde 4 saat bateri dersleri almış… Filmde sıklıkla adını duyduğumuz, Charles “Bird” Parker, caz tarihinin en iyi saksafon ustası olarak tanınmasına rağmen,uyuşturucu nedeniyle, henüz 35 yaşına iken beş parasız ölmüş… Aynı zamanda, bir caz türü olan bebop’un kurucusu ve doğaçlama çalmakta ustaymış…

Öncelikle  belirtmek gerekir ki, müzikle iç içe geçen film, müzik tutkunları için kaçınılmaz olarak muazzam bir hediye elbette.Filme damgasını vuran başlı başına iki caz parçası bulunuyor. Biri filmin aynı zamanda adı olan Whiplash, diğeri de efsanevi bir parça Caravan… 

Miles Teller ‘ın tüm eklemleri,kasları ve beyniyle bateriyi kamçılaması, caz esintilerinin dışında ,mesleki takıntıdan olsa gerek, başka bir rahatsızlığı hatırlattı bana.
Gönül isterdi ki , Caravan ‘ ı dinlemenin beynimizde ve ruhumuzda yarattığı müthiş etkiyi,vücudumuz da aynı şekilde yanıtlasın..

Whiplash , gelmiş geçmiş en iyi Amerikanvari ‘’good job ‘’ tarzı film olsa da aynı zamanda,boyunda bağ dokusu, kas ve diğer yumuşak doku yırtılmalarına yol açan, başın kamçı gibi aniden öne arkaya hareket etmesiyle karakterize bir yaralanma şeklidir.. En çok longus colli ve sternocledomastoids kaslarını etkiler. Bu kaslar boynun ön tarafındadır ve incinmenin etkisi haftalarca sürebilir.

Whiplash travması vücudun kamçıya benzer bir hareket, yani belden başlayarak başa
doğru yayılan ani ve şiddetli bir dalga hareketi yaptığı bir kaza mekanizmasıdır.
Belin kemerle sabit tutulduğu ve başın önce şiddetlice arkaya ve daha
sonra öne atıldığı,arkadan vurulan kazalarda görülür. Diğer travmalarda (örneğin düşme
yada spor kazaları) buna benzer etkilenmelere sebep verebilirler. 

Whiplash yaralanması kişiyi kaç farklı aşamada etkiler ?

Derece 0:
Ensede hiç ağrı yok ve zorlanmaya dair
hiçbir fiziksel belirti yok.

Derece 1:
Boyunda ağrı, sertlik yada hassasiyet.
Fiziksel zorlanmaya dair hiçbir belirti yok.

Derece 2:
Ense ağrıları ve basınca kaslar ve eklem
lerde hassasiyet ve hareketlilikte azalma.

Derece 3:
Boyun ağrıları ve reflekslerin yok olması
yada zayıflaması, güç kaybı yada uyuşma
gibi nörolojik belirtiler.

Derece 4:
Boyun ağrıları ve kemik kırılması veya eklem çıkığı

Belirtileri ve bulguları nelerdir?

Whiplash yaralanmaları ile karşılaşan hastalarda yaralanmadan birkaç gün sonra aşağıdaki semptomlardan bazıları görülür.

Boyun ağrısı ve tutukluğu
Baş ağrıları

Omuzlar ve omuz kürekleri arasında ağrı

Bel ağrısı

Kol ve/veya ellerde uyuşma

Baş dönmesi

Kulak çınlaması ve bulanık görme

Konsantrasyon ve hafıza problemleri           

Sinirlilik, uyku bozuklukları, yorgunluk

Teşhis ve tedavi

Whiplash yaralanmasının nasıl olduğunu anlamak doktor için oldukça kolaydır. Asıl zor olan yaralanmanın seviyesini ve derecesini tespit etmek olabilir. Bunun nedeni bu tip yaralanmalardan etkilenen diskler, bağlar ve kasların düz röntgen filmlerinde görülememesidir. Normal röntgen, doktorun kırık ve instabilite olup olmadığını görmesi için gereklidir. Bilgisayarlı tomografi veya MR pekçok hastada gerekli görülür. Bazı hastalarda cerrahi tedavi metodları gerekebilir (füzyon, laminektomi, diskektomi vs. gibi).Bu durumda yapılacak müdahalelere doktoru karar verir.
Kazadan hemen sonra boyun yumuşak bir korse ile korselenir. İlk 24 saatte soğuk uygulama yapılır. Bir iki gün içinde aktif hareketlere izin verilir. 
Hastaya fizik tedavi aşamasında, boyun egzersiz eğitimi verilir. Hastanın korkusunu yenmesi ve hem sosyal yaşamına hem de iş hayatına geri dönüşünün sağlanabilmesi için, hastaya destek verilmesi gerekir.Muhakkak boyun koruma prensipleri eğitimi verilmelidir. Ultrason, TENS, traksiyon, masaj, soğuk ve sıcak uygulamalar gibi fizik tedavi metodları kullanılmalıdır. Bu tedaviler , hastaların %75 inde , birkaç ay içinde iyileşme sağlar.
Hastaya,hastane rehabilitasyon fazı tamamlanınca,evde yapması için izometrik boyun egzersizleri öğretilir. Ancak hasta, bu egzersizleri güven eksikliği ya da egzersizi yanlış yapma sonucu sakatlanma korkusu nedeniyle , yalnız yapmak istemiyorsa, mutlaka fizyoterapist ile egzersiz yapmaya devam etmelidir.

Küçük şikayetler bile bazen 18 ay kadar sürebilir. Tedavide genellikle boyunluk, lokal ısı tedavileri ve ağrı kesiciler sıklıkla kullanılan yöntemlerdir.

Kaynakça :

Rodriquez AA, Barr KP, Burns SP. Whiplash: pathophysiology, diagnosis, treatment, and prognosis. Muscle Nerve. 2004;29:768–81. doi: 10.1002/mus.20060.
Grauer JN, Panjabi MM, et al. Whiplash produces an S-shaped curvature of the neck with hyperextension at lower levels. Spine. 1997;22:2489–94. doi: 10.1097/00007632-199711010-00005.
Journal of Physiotherapy, Volume 60, Issue 1, 2014, pp. 5-12
The Lancet, Volume 381, Issue 9866, 2013, pp. 546-556

Spine: April 1, 2006 - Volume 31 - Issue 7 - p 723-731

doi: 10.1097/01.brs.0000206381.15224.0f

Randomized Trial

[Sterling M (2014) Physiotherapy management of whiplash-associated disorders (WAD). Journal of Physiotherapy 60: 5–12]

GÜVERCİN GÖĞÜS FİZİKSEL KAPASİTEYİ DÜŞÜRÜYOR !!!

 

Pektus karinatum, sternumun öne çıkıklığıdır. Pektus ekskavatumdan sonra ikinci sıklıkta görülen göğüs duvarı deformitesidir. Boston Çocuk Hastanesi, tüm göğüs duvarı deformitelerinde karinatumun sıklığını %16,7 olarak bildirmiştir. Erkeklerde daha sıktır(4/1). Değişik formlarda görülebilmektedir .

Bu yapı bozuklukları aynı hastada karma tipte de (%6.8) görülebilir; pectus excavatum (kunduracı göğsü) ve pectus carinatum (güvercin göğsü) birlikte görülebilirler. Kıkırdak kaburgaların (kaburga iki kısımdan oluşur: kemik kaburga ve kıkırdak kaburga), bir tarafta içe çöküklüğü, diğer tarafta dışa çıkıklığı ve iman tahtasının dönmesinden oluşabilir. Bu yapı bozukluğunun, en sık görülen klinik görünümü iman tahtasının kendisinin dışa çıkıklığı ve alt kaburga kıkırdaklarının simetrik olarak dışa çıkıklığıdır. Nadiren de sadece üst kısımda (kondromanubrium) yapı bozukluğu görülebilir. Burada, üst kaburga kıkırdakları tutulur ve iman tahtasının kendisi nispi olarak çökmüş durumdadır.

BELİRTİLER

Kalp akciğer etkileri;

Genellikle pectus carinatumla doğrudan ilişkili bir kalp akciğer bozukluğu yoktur. Bazı bilimsel yayınlarda, pectus carinatumda, pectus excavatumdan daha fazla akciğer şikâyetleri olduğu bildirilmiştir. Nefes darlığı, hızlı soluk alıp verme, akciğerin kapasitesinin azalmasına bağlı zaman içerisinde anfizem (akciğer doku harabiyeti) ve enfeksiyon (zatürre vb) gelişebilir. 
Bazı yayınlarda da iman tahtasında erken kapanma olan pectus carinatumlu çocuklarda, %20 oranında, doğumsal kalp hastalığı bildirmiştir. 

Sonuç olarak pectus carinatum, çoğu vakada şikâyete neden olmasa da, kalpte ritm problemi ve kalp kasının kasılmasında azalma meydana getirebilir. Uzun dönemde akciğerlerin yeterince genişlemesini engelleyerek (göğüs kafesindeki sertlik nedeniyle – rijidite) solunum kapasitesinde azalma, nefes darlığı, hızlı soluma ve akciğerde iltihaplanmaya neden olabilir.

Yine de pectus carinatum onarımı için göz önünde tutulması gereken tek kriter yapı bozukluğunun şiddetidir. Hastalar, çıkıntılı bölgelerinin sık sık çarpmaları sonucu olarak, çıkıntı bölgesindeki duyarlılıktan yakınabilir. Fiziksel kapasitede (efor kapasitesinde) azalma da görülebilir.

KORSE KULLANIMI

·         Ortotik korse, “sürekli ön-arka sternal kompresyon (iman tahtasına baskı kompresyon) uygular.

·         14-16 saat günlük uygulanır; Lineer büyüme tamamlanana kadar ya da en az 2 yıl süreyle uygulanmalıdır.

·         %90 tedaviye uyum gösterilmiştir.

·         Komplikasyon gözlenmemiştir.

·         Cerrahi tedavide başarılı olunamayan olgularda da kullanılabilir.

·         Dinamik Kompresyon Korsesi, düzeltme için 7.5 psi’dan daha fazla kompresyon ihtiyacı duyan genç hastalarda iyi bir alternatif değildir.

CERRAHİ TEDAVİ

- Endoskopik (kapalı ameliyatla) olarak kaburga kıkırdaklarının çıkarılması ve birlikte iman tahtasına kesi uygulanması. 

- Açık cerrahi ameliyat; Fonkalsrud (2008), Matos (1997) ve Shamberger (1987) tarafından birçok teknik tanımlanmıştır.

- Minimal İnvaziv Cerrahi – ABRAMSON AMELİYATI; İman tahtasının önünden ve kasların altından pectus barı, endoskopik olarak geçirilerek yerleştirilir. Çıkıntı yapan göğüs ön duvarı arkaya doğru bastırılarak göğüs ön duvarı normal pozisyona getirilerek pectus barı sabitlenir.

FUTBOLCULARIN KABUSU : OSTEİTİS PUBİS SENDROMU ...

Pelvis (leğen) kemiğinin alt ön orta kısmındaki birleşme yerine pubis denir. Pelvis (leğen) kemiğinin pubis bölgesinde aşırı zorlanma, batın ameliyatları, pelvis travmaları sonucu gelişen, enfeksiyona bağlı enflamasyon ve ödem hasarları hastalığına osteitis pubis veya kasık iç kısmı ağrısı hastalığı denir.

Bu sendrom ilk kez Beer tarafından 1924’te tarif edilmiştir. Daha önceleri OPS; sporcular arasında basketbol ve uzun mesafe koşucularını daha çok etkilediği düşünülmekteydi.Şimdilerde ise futbol gibi topa vurmayı gerektiren spor dallarında da yaygın olarak kendini göstermektedir.Genel olarak palpasyonda; simfizis pubis üzerinde hassasiyet, adduktor tendonların pubise yapıştığı yerde ağrı ve hassasiyet, alt abdominal ağrı, dirençli kalça addüksüyonunda ağrı olarak rapor edilen tabloyu tanımlamak için literatürde değişik terimler kullanılmıştır.Holmich; addüktörlerle ilgili kasık sakatlığı (addüctör-related injuries),Kasık straini.  Tüm spor sakatlıkları içerisinde kasık ağrısı insidansı % 2- %5 olarak bildirilmiştir. Futbol, buz hokeyi, tenis, gibi artmış dönme, sıçrama, topa vurma aktivitelerini içeren sporlarda ise kasık ağrısı insidansı %5 – %7 olarak ölçülmüştür. Garson ve ark. erkek futbol oyuncuları arasında kasık ağrısı şikayetinin %10-18 oranında olduğunu bildirmişlerdir.

Genellikle OPS; overuse yaralanmaları içinde sınıflandırılır ve simfizis pubis ve onu oluşturan kemiklerde stres reaksiyonu ile karakterizedir. Simfizis pubisteki herhangi bir patoloji durumunda ağrı, uyluğun iç kısmı ve alt abdominal bölgeye yayılır. Bunun nedeni; anterior abdominal duvar ve her iki uyluk iç kısım kaslarının aponörozlarının simfizis pubisin önünde ve altında birleşmesidir.  OPS, genellikle simfizis pubis ve proksimal addüktör ağrı ile başlar. Ağrı kalça, perine bölgesi, skoratal bölgeye de yayılabilir ve bu diagnozun belirlenmesini zorlaştırır. Klinik olarak hastalar, simfizis pubis, addüktör kasların origoları ve çevre yumuşak dokuların palpasyonuyla ortaya çıkan ağrı ve hassasiyetten yakınırlar. Ağrı hasta tarafından keskin, yanıcı ve delici tarzda ifade edilir. Addüktör kaslarda oluşan koruyucu spazm olguların kasık bölgesinde sertlik ve gerginlikten yakınmalarına neden olur.Addüktör ve abdominal kaslar pasif olarak gerildiğinde ve bu kaslardan bir dirence karşı fonksiyonlarını başlatması yada sürdürmesi istendiğinde ağrı ortaya çıkar.

OPS Tipleri

• Ürolojik, jinekolojik durumlarda ortaya çıkan noninfeksiyöz OPS
• Lokal veya genel bir enfeksiyona sekonder olarak ortaya çıkan infeksiyöz OPS
• Atletik OPS
• Dejeneratif / romatolojik OPS

Osteitis pubis tanısında simpisis pubiste hassasiyet, ortopedi uzmanının yapacağı fizik muayene esnasında kasıkta ağrı gibi bulgular sayesinde tanı konulabilir. Ayrıca anteroposterior pelvis grafisi, kemik sintigrafisi ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile tanı kesinleştirilir. Hastanın öyküsü, fizik muayene ve radyoloji tetkikleri ile tanısı kesinleşmeyen vakalarda simfiz pubisten biyopsi alınır.

Osteitis pubis tedavisinde öncelikle istirahat, antiinflamatuar ve buz tedavisi gibi tedavi yöntemleri uygulanır. Tedavide hastanın en az 8-10 hafta istirahat etmesi ve hasta sporcu ise ara vermesi gereklidir. Eğer ağrılar devam eder ise lokal enjeksiyon ve fizik tedavi uygulanır. 

Ancak konservatif tedavisinin  temelinde CORE Stabilizasyonu yatmaktadır. Sporcu Rehabilitasyonunda önemli bir yapı olan Core Stabilizasyonu bazen profilaktik olarak da verilebilir hatta verilmelidir. Kısaca Core Stabilizasyonu na değinmek gerekirse;

Lumbal hareket segmentlerinde meydana gelen tekrarlı mikrotravmaları elimine eder.İlk yaralanmanın tedavisinde ve dejeneratif sürecte değiştirilerek uygulanabilir. 

Amaç ; Ağrıyı kontrol etmek,azaltmak veya elimine etmek 

            Hastanın eğitimini ve kinestetik hissi arttırmak 

            Esneklil,kuvvet,endurans,koordinasyon ve dengeyi arttırmak 

            Fonksiyonel aktivitelerde gülçlü gövde kas yapısını oluşturmaktır.

Core Stabilizasyon sürecinde; Kuvvet, Eklem mobilitesi, Kas fleksibilitesi, Koordinasyon,  Denge,  Endurans üzerinde durulur.

Core Stabilizasyon egzersizleri hastanın postural destabilize güçlerini kullanmayı öğretir. Programın içeridiği kas kontraksiyon çeşitleri; Konsentrik(kuvvet üretiminde), Eksentrik(kuvvet azalmasında), İzometrik(dinamik stabilizasyon).

Multifidus; rotasyonel stabilizatör. SI eklemin primer stabilizatörüdür Multi  egmental stabilizasyonda önemlidir Abdominal kaslar;(rektus abdominus,transvers abdominal ,int-eks oblik kaslar) Stabilizasyon egzersizlerinde çok büyük önemi var. Sagittal,frontal ve tranvers planda stabilizasyonda önemlidir.

Bütün bunlara rağmen geçmeyen vakalarda cerrahi tedavi gerekebilir. Cerrahi tedavi laparoskopik veya açık cerrahi yöntemi şeklinde yapılır.