DANS EDEN GÖZLER...

Nistagmus bir veya her iki gözde istemsiz, hızlı hareketlere neden olan bir durumdur. Göz(ler) bir yandan bir yana, yukarı ve aşağı veya dairesel olarak hareket edebilir. Nistagmusla birlikte sıklıkla bulanık görme dahil görme problemleri vardır. Bu durumun olduğu kişilerin görme zorluklarını dengelemek açısından başlarını eğmelerine sık rastlanır.

ALT GRUPLAR

Pan­du­ler nis­tag­mus göz sa­lı­nım­la­rı­nın her iki yö­ne eşit bü­yük­lük­te ol­du­ğu, sıç­ra­yı­cı “jerky” nis­tag­mus ise gö­zün bir yö­ne doğ­ru ya­vaş ha­re­ke­ti­ni ta­ki­ben ak­si yö­ne doğ­ru hız­lı göz ha­re­ke­ti­nin ge­liş­ti­ği nis­tag­mus ti­pi­dir.

Fiz­yo­lo­jik nis­tag­mus op­to­ki­ne­tik, ves­ti­bü­ler ve po­zis­yo­nel ol­mak üze­re üç tip olup ge­nel­lik­le sıç­ra­yı­cı tarz­da­dır. Op­to­ki­ne­tik nis­tag­mus­ta op­to­ki­ne­tik fe­no­me­ne gö­re ya­vaş ta­kip fa­zı göz önün­de ha­re­ket et­ti­ri­len cis­min ha­re­ket yö­nün­de iz­le­nir­ken hız­lı faz bu­nun ak­si yö­nün­de gö­rü­lür. Ves­ti­bu­ler nis­tag­mus vü­cu­dun ro­tas­yo­nu ve­ya ku­la­ğın su ile ir­ri­gas­yo­nu son­ra­sın­da gö­rü­lür. Ho­ri­zon­tal ba­kış yön­le­rin­de göz ha­re­ket­le­ri­nin aşı­rı zor­lan­ma­sı so­nu­cu po­zis­yo­nel nis­tag­mus iz­le­ne­bi­lir.

Pa­to­lo­jik nis­tag­mus­lar gö­ze bağ­lı so­run­lar­da gö­rü­le­bi­le­ce­ği gi­bi nö­ro­lo­jik ve ves­ti­bü­ler pa­to­lo­ji­le­re bağ­lı ola­rak da or­ta­ya çı­ka­bi­lir. Kon­je­ni­tal nis­tag­mu­sa ne­den ola­bi­le­ce­ği gös­te­ril­miş ne­den­ler ara­sın­da ka­ta­rakt, ani­ri­di, al­bi­nizm, re­ti­na ve ma­ku­la pa­to­lo­ji­le­ri ile op­tik si­nir hi­pop­la­zi­si sa­yı­la­bi­lir. Okü­ler ne­den­li nis­tag­mus­lar ge­nel­lik­le pan­dü­ler tip­te olup he­re­di­ter ge­çiş gös­te­re­bil­di­ği bil­di­ril­miş­tir. Sıç­ra­yı­cı tip­te kon­je­ni­tal nis­tag­mu­su olan ba­zı ol­gu­lar­da da­ha iyi gör­me sağ­la­ya­bil­mek için göz­le­rin bir ta­ra­fa de­vi­as­yo­nu ve­ya nis­tag­mu­su dü­zel­ti­ci anor­mal baş po­zis­yo­nu ge­li­şi­mi iz­le­ne­bi­lir.

Göz ha­re­ket­le­ri­nin kay­de­di­le­rek in­ce­le­ne­bil­di­ği sis­tem­ler­de el­de edi­len sak­kad ve ya­vaş ta­kip eden göz ha­re­ke­ti ana­li­zi ve­ri­le­ri­ne gö­re nis­tag­mus yu­ka­rı­da bah­se­di­len­den da­ha fark­lı ve ay­rınt­lı­lı sı­nıf­la­ma­la­ra ta­bi tu­tu­la­bi­lir.

Spas­mus nu­tans adı ve­ri­len kli­nik tab­lo­da in­fant­ta ay­lar için­de baş­la­yan ve 2 ya­şı­na ka­dar ken­di­li­ğin­den dü­ze­len, dis­kon­ju­ge, yük­sek hız­lı, dü­şük amp­li­tüd­lü, mul­tip­la­nar, ge­nel­lik­le bir göz­de da­ha be­lir­gin özel bir nis­tag­mus ti­pi gö­rü­lür. Bu has­ta­lar­da baş sal­la­ma ha­re­ke­ti ve ba­zen okü­ler tor­ti­kol­lis eş­lik eder. Bu tab­lo­nun tek ta­raf­lı nis­tag­mus ya­pa­bi­len ki­az­mal gli­om, öz­gül ol­ma­yan mer­ke­zi si­nir sis­te­mi de­je­ne­ras­yo­nu ve 3. ven­tri­kül tü­mö­rü ol­gu­la­rın­da gö­rü­len spas­mus nu­tans ben­ze­ri du­rum­lar­dan ayırt edi­le­bil­me­si için san­tral si­nir sis­te­mi gö­rün­tü­le­me­si esas­tır. Özel­lik­le afe­rent pu­pil de­fek­ti, op­tik at­ro­fi, bü­yü­me ge­ri­li­ği ve di­ğer nö­ro­lo­jik has­ta­lık işa­ret­le­ri olan spas­mus nu­tans ben­ze­ri ol­gu­la­rın­da kra­ni­yal gö­rün­tü­le­me­nin ya­nı­sı­ra ay­rı­ca nö­rob­las­tom, ak­ro­ma­top­si ve kon­je­ni­tal iler­le­me­yen ge­ce kör­lü­ğü yö­nün­den de in­ce­le­me ge­re­ke­bi­lir.

BELİRTİLERİ

Erişkin hastalarda da nistagmuslu çocuklarla hemen hemen aynı belirtiler rastlanır. Tam odaklanamama, rahat okuyamama gibi problemler olabilir. Nistagmus az görmeye bağlıysa mutlaka bir gözlük desteği gerekebilir. Hatta görmenin çok düşük olduğu vakalarda teleskopik gözlükler önerilir.
TEDAVİ

  Nistagmusta farklı tedaviler uygulanmaktadır. Yapılan tedaviler aşağıdaki konuları sağlamaya yöneliktir:

*Nistagmusla yaşamayı öğrenmeli. Rahat bir yaşam için bu gereklidir.

*Nistagmusta göz titremektedir. Titremenin azaltılması

Hastaya rahatlık sağlayacaktır.

Görmeyi artıracaktır.

Görme kalitesini artıracaktır.

*Görmenin artırılması titremeyi azaltacaktır.

*Fovealizasyon: Görüntü gören noktaya ulaşamamaktadır, çevresinde dolaşmaktadır, gören noktaya uygun süre düşürülmelidir.

*Null point: Hastanın titremesinin azaldığı, sıfırladığı noktadır, tedavi ile göz bu noktada tutulabilir ve hastanın rahatı sağlanabilir.

*Gözde gerginlik: Göz gergindir, onu gevşetmeye yönelik işlemlerin yapılması görmeyi ve görme kalitesini artırır, hastayı rahatlatır.

*İçe bakışlarda hasta rahat etmektedir: İçe bakış gücü artırılmaya yönelik egzersizler yapılmalıdır.

*Ameliyat tedavide düşünülebilir: Nistagmusta çeşitli cerrahi müdahaleler yapılmaktadır:

Gözlerin gerginliğini azaltarak gözü rahatlamayı amaçlayan ameliyatlar.

Görüntüyü gören noktada tutmayı hedefleyen ameliyatlar

Titremenin sıfırladığı veya azaldığı noktada gözleri tutmaya yönelik ameliyatlar.

Ameliyat sonuçları henüz tartışmalıdır.

NİSTAGMUSTA EGZERSİZ TERAPİSİ

Nistagmusta görmenin gören noktaya düşmemesi, %40 daha az gören nokta dışında dikiş makinesinin mekiği gibi dolaşması gözde tembelliğe neden olmaktadır.
     Kapatarak görmeyi artırmak pasif göz tembelliği tedavisidir. Gözü kapatma titremeyi artırır. Görmeyi artırmak için “Aktif göz tembelliği tedavisi” uygulanmalıdır. Görüntü gören noktada tutularak, görüntünün kalitesi artırılarak, gören noktalar uyarılarak görme artırılır.
A.Fovealizasyon egzersizi: Görüntüyü gören noktada toplama egzersizleridir.
B.Fiksasyon egzersizleri: Gözleri bakılan noktada toplama egzersizleridir.
C.Titremenin azaltılması: Titremenin tipine göre farklı uygulamalar gerekir.
D.Görüntünün kalitesi artırılması: Gözlükteki odaklamadan kayma, titreme görme kalitesin bozar. Kontakt lens gerekirse bebekte de uygulanabilir.
E.Uyum egzersizleri: Burada gören nokta uyum egzersizleri ile uyarılmaktadır. Bebek yeterli uyum yapma zahmetine girmez.
F. Algılama egzersizleri: Beyni ve gören noktayı uyarmaya yönelik tedavidir, uygulamanıza eklenmiştir. Yaşa göre farklı uygulamalar gerekir.
G. İzleme egzersizleri: Görüntüyü gören noktada tutmayı, gören noktayı uyarmayı amaçlayan tedavidir, uygulamanıza eklenmiştir.
H.İki gözü aynı anda çalıştırmak: Titreyen gözde tembellik tedavisinde kapatma titremeyi ve görmemezliği artırır. Kapatma yerine iki gözü aynı anda çalıştırma tekniği kullanılmalıdır.
İ. Gözleri tercihli kullanıma zorlamak: Gözlerin tercihli kullanımını sağlanarak gözü kapatmadan görme artırılır.
J. Kısa süreli kapatmalar: Gözü kapatmak titremeyi artırır ama flipper gözlük egzersizi ile 5-10 saniyelik tek tek kapatma yöntemi uygulanır.
K.Flipper uygulamaları: Flipper gözlükler kısa süreli kapatma, odaklama, fiksasyon ve uyum egzersizleri için uygulanır. Hem gören noktayı uyarılmış olur.

Sağlıklı ve sağlıkla kalın