Merhaba sevgili okurlar,
Kuşların keskin ve net bir görüşe sahip olduğu bilinen bir
gerçek.Bunların en yaygın olanı ise
şahinlerdir.Saatte 200 mil (yaklaşık 320 km) hızla dalış yapabilen bu kuşların
gözleri süratli hareketleri ile uyum sağlayacak şekildedir. Bu gözler yüksek
bir çözünürlük kabiliyetine ve süratli hareketlerine uyum sağlayan hızlı
düzeltme yapabilme yeteneğine sahiptir. Şahinlerin görüşleri de oldukça
keskindir. Bu kuşların gözlerinde milimetre kare başına bir milyon fotoreseptör
bulunur. Bu bugünün video kameralarında kullanılan CCD görüntü algılayıcılarına
göre çok daha yüksek bir yoğunluktur. Nitekim insanların 6 metreye kadar görme
yeteneği olmasına rağmen şahinlerin görme yeteneği 48 metreye kadar varır. Yani
şahinlerin insan gözüne oranla sekiz 8 kat daha fazla çözünürlüğe sahip gözleri
vardır. Şahinler görüş özellikleri bakımından kartallara benzerler. Onlar da
uzak mesafelerdeki avlarını rahatlıkla görürler ve hedef saptırmadan onları
kolaylıkla yakalayabilirler.
Kuşlar kadar keskin ve net göremesek de biz insanlarda da muazzam bir
mekanizma bulunmaktadır.Kuramsal olarak uzak bir noktasal kaynaktan gelen ışık
retina üzerinde odaklandığı zaman sonsuz küçüklükte olmaktadır.Ancak gözün
mercek sistemi asla kusursuz olmadığından , gözün optik sisteminin en yüksek
çözünürlükte dahi böyle bir retinanın alanının 11 mikrometrelik bir çapı
olur.Bu alan merkezinde en parlak haldeyken,kenarlara doğru giderek artan
şekilde gölgeli hale gelir.
Retinanın görmenin en iyi olduğu merkezinde bulunan fovea bölgesindeki koni hücrelerinin
ortalama çapı 1.5 mikrometre civarındadır.Bu büyüklük ışık noktasının alanının
1/7 si kadardır.Ayrıca,ışık noktasının alanı parlak bir merkeze ve gölgeli
kenarlara sahip olan kişi,retina üzerinde merkezleri 2 mikrometre kadar ayrı
düşen iki noktayı ayırt edebilir.Bu mesafe, foveadaki bir koni hücresinin
genişliğinden sadece biraz daha fazladır.
İnsan gözünün iki noktasal ışık kaynağını ayırt etmek için normal görme
keskinliği yaklaşık olarak 25 saniyelik açıdır.Yani, iki ayrı noktadan gelerek
göze çarpan ışık ışınları arasındaki açı en az 25 saniye ise ,bir nokta yerine
iki nokta olarak algılanabilir.Bu durum,normal görme keskinliğine sahip bir
kişinin 10 metre uzaklıktaki iki noktasal kaynağa bakarken bu noktaları
birbirinden ayırt edebilmesi için noktaların 1.5 ile 2 milimetre uzaklıkta
olması gerektiği anlamına gelir.
Foveanın çapı 0.5 milimetreden daha küçüktür.Buna göre, en ileri düzeyde
görme keskinliği tüm görme alanının sadece 2 dereceden daha küçük bir
bölgesinde gerçekleşir.Foveanın dışında görme keskinliği giderek daha da
zayıflar ve perifere ulaşınca 10 kattan fazla azalır.Bunun nedeni,retinanın
fovea dışındaki çevre kısımlarına gittikçe her optik sinir lifi ile giderek
daha fazla sayıda koni ve basil hücresinin bağlantı yapmasıdır.
Bir kişi uzaklığı üç farklı şekilde algılar.Bilinen nesnelerin
görüntülerinin retina üzerindeki boyutları,hareket eden paralaks
olgusu,stereopsis olgusu.Derinlik algısı olarak da nitelenen uzaklığın
belirlenmesi bu üç duruma bağlıdır.Kişi başka bir kişinin 1.83 metre boyunda
olduğunu biliyorsa,bu kişinin ne kadar uzaklıkta olduğunu basitçe retina
üzerindeki görüntüsünden saptayabilir.Kişi bilinçli olarak boyut hakkında
düşünmez ama beyin ,nesnelerin boyutları bilindiğinde görüntü boyundan otomatik
olarak hesaplamayı öğrenmiştir.
Hareket eden paralaks olgusuna göre ise,bir kişi gözleri tamamen
hareketsiz olarak uzağa bakarsa hareket eden paralaks algılanmaz,ama kişi
başını bir yandan diğer yana hareket ettirirse yakındaki nesnelerin görüntüleri
hızla retina üzerinde hareket ederken uzaktaki nesnelerin görüntüleri neredeyse
tamamen sabit kalır.Bu yöntemle,saece tek bir göz kullanılarak kişi nesnelerin
göreceli uzaklıklarını söyleyebilmektedir.
Stereopsis olgusunda ise, bir göz diğerinden 5 cm daha uzakta olduğu
için her bir retinadaki görüntüler birbirinden farklıdır.Yuvarlak bir cisim ile
bir karenin görüntüleri gözden farklı uzaklıklarda olduğundan retinada yer
değiştirmiş durumdadır.Bu mekanizma her iki göz kullanıldığı zaman var olan bir
paralaks sağlar.Binoküler paralaks yakındaki nesnelerin göreceli uzaklıklarının
belirlenmesi yeteneği açısından tek gözü olan insanlara göre önemli bir
üstünlüktür.15-60 metrenin ötesindeki uzaklıklarda stereopsis kullanışsız hale
gelmektedir.
Görüldüğü gibi insan gözü de diğer organları gibi oldukça karmaşık ve
bir o kadar da muazzam bir yapıdadır.Bu muazzam yapının muhafaza edilmesi için
mutlaka her sene göz muayenesinden geçilmesi gerekmektedir.Avınızı kaçırmak
istemiyorsanız gözlerinize iyi bakınız.
Sağlıklı ve sağlıkla kalın