Osteoporoz, kemiklerin dayanıksız hale gelmesine yol açan kemik kütlesi azalması olup, kemiklerin basit bir düşme sonucu bile kırılabilmesine neden olan bir hastalıktır. Bu şekilde adlandırılmasının nedeni belirgin bulgular vermeksizin kemiklerde zayıflamaya neden olacak şekilde mineral kaybına yol açmasıdır.Bu hastalığa yakalanan kişiler kemiklerindeki zayıflamayı fark edemezler.Gerçekten de pek çok kişi kemik kırıkları ortaya çıkana dek osteoporoz hastası olduklarının farkında değildirler. Özellikle kadınlarda ve menopozdan sonra daha sık görülür. Bunun nedeni menopozdan sonra kadınlık hormonunun azalmasıdır.
Osteoporoz oluşumu ile ilişkili belli başlı risk faktörleri:
- Yaş ilerledikçe osteoporoz riski artmaktadır, özellikle kadınlarda 65 yaş üzerinde ve erkeklerde 70 yaş üzerinde
- 40 yaştan sonra travma olmaksızın veya çok ufak travma ile geçirilmiş kırık öyküsü
- Kadınlarda düşük östrojen, erkeklerde düşük testosteron düzeyleri
- Kadın ve erkeklerde düşük vücut ağırlığı
- Sigara içiyor olmak veya geçmişte sigara içme öyküsü
- Boy uzunluğunda azalma
- Birinci derece yakınında osteoporoz ve/veya kırık öyküsü
- Bazı hastalıkların bulunması
- Bazı ilaçların sürekli kullanımı
Osteoporoz ile ilişkili olan hastalıklar:
- Çölyak hastalığı
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı, astım bronşiale
- Hiperparatiroidi
- Hipertiroidi
- İnflamatuvar barsak hastalığı
- Böbrek taşı hastalığı
- Romatoid artrit hastalığı
- Kanser
- Epilepsi ilaçları
- Meme kanseri için kullanılan bazı ilaçlar
- Kortizon
- Proton pompa inhibitörleri
- Selektif seratonin geri alım inhibitörleri
- Tiroid hormon tedavisi
- Lityum
- Metotrexat
- Antiasitler
Osteoporozun tanımlanması; hastalığa ait risk faktörleri ile birlikte kemik yoğunluk ölçümlerinin birlikte değerlendirilmesi ile yapılmaktadır. Osteoporoz hastalığına ait risk faktörlerini değiştirilemeyen ve değiştirilebilen risk faktörleri olarak iki grupta ele alabiliriz. Osteoporozun ve buna bağlı kırıkların önlenmesinde özellikle değiştirilebilen risk faktörlerinin göz önüne alınarak düzeltilmesi önem taşımaktadır.
Değiştirilemeyen risk faktörleri:- Yaş
- Kadın cinsiyet
- Aile öyküsü
- Daha önceki kırık öyküsü
- Irk, etnik köken
- Menopoz, histerektomi
- Uzun süreli glukokortikoid tedavi
- Romatoid artrit
- Erkekte primer/sekonder hipogonadizm
- Alkol
- Sigara
- Düşük vücut kütle indeksi
- Beslenme sorunları
- Vitamin D yetersizliği
- Yetersiz egzersiz
- Diyet ile düşük kalsiyum alımı
- Sık düşmeler
Hangi tür egzersizler yararlı olur?
Güçlü kemik ve kaslara sahip olmak ve korumak için yaşam boyu sürdürülecek egzersiz hayati derecede öneme sahiptir. Egzersizle kaslar gibi kemiklerde güçlü ve sağlam hale gelir. Yatağa bağımlı hastalarda hareket azaldığı için ciddi kemik kayıpları ortaya çıkar. Ağırlık yükleyici egzersizler ve direnç egzersizleri kemik sağlığı için en iyi egzersizlerdir. Ağırlık yükleyici egzersizdeki “ağırlık”la ayaklarınız ve bacaklarınızın taşıdığı vücut ağırlığınız kastedilmektedir. Yürüyüşler, yavaş tempolu koşular, merdiven çıkmalar ve danslar ağırlık yükleyici egzersizlerin örnekleridir. Direnç egzersizleri ağırlık kaldırmak ve ağırlık makineleri ile yapılan egzersizlerdir. Günlük yaşam aktiviteleri ve çoğu sporlar bu iki tür egzersizin değişen oranlarda karışımını sağlar. Aktif bir yaşam tarzı kasları ve kemikleri güçlendirir. Yaşlı insanlar bu konuda bilgili bir sağlık personelinin düzenleyeceği egzersiz programını uygulamalıdırlar. Kişinin sağlık durumuna göre düzenlenmiş egzersiz programı yürüyüş, merdiven inip çıkma gibi düşük etkili aktiviteleri içerebilir. Osteoporoza bağlı kırıkların büyük bölümü düşmeler sonucunda ortaya çıktığından egzersiz programları denge eğitimi de içermelidir.
Osteoporoz tedavi edilebilir mi?
Osteoporoz önlenmesi ve tedavisinde kullanılan bir grup ilaç mevcuttur. Ne var ki bu ilaçlar bir dereceye kadar kemiğin kendisini yenilemesine yardımcı olmalarına karşın osteoporozu “tedavi” etmezler. Bu nedenle ilaç tedavisini altındaki hastalarda kemik sağlığı için diğer önlemlere uymak zorundadır. Tedavide kullanılan ilaçlar kalsiyum, D vitamini, bisfosfonatlar, hormon tedavileri ve kalsitoninler gibi değişik ilaç gruplarını içermektedir. Bu ilaçlar hekim tarafından hastanın durumuna uygun biçimde seçilerek kullanılırlar. Bende osteoporoz var mı? Ne yapmalıyım? Yukarıda anlatılan belirti ve bulgular ışığında sizde Osteoporoz hastalığı olabileceğini düşünüyorsanız, bu durumu aydınlatmak için “kemik yoğunluğu ölçümü” testini yaptırmanız gerekir. İç hastalıkları uzmanlarımız testin yapılması ve yorumlanmasında size yardımcı olacaklardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder