ISINMIYOR VE RENK DEĞİŞTİRİYORSANIZ…

Merhaba sevgili okurlar,

Bir dolaşım sorunu olan Raynaud fenomeni kol ya da bacaklarda oluşan bir kan dolaşım rahatsızlığıdır. Özellikle soğuğa karşı vücudun hipotermi direnci düşüktür.Reynaud fenomeni el ve ayak parmaklarının renginin değişmesine neden olur. Duygusal stres ve soğuk hava klasik olan fenomeni tetiklemektedir.

Etkilenen uzuvlar önce azalan kan akışı sebebiyle beyazlaşır  sonra uzun süreli oksijen eksikliğine bağlı olarak morarır.En sonunda da , damarlar tekrar açılıp bölgeye kan hücum edince de kırmızı renk alır. Raynaud fenomeni için bu üç renkli geçiş süreci ( beyaz – mor – kırmızı ) karakteristik olmakla beraber herkeste standart değildir.Bazen direkt morarmayı  takiben kızarıklık oluşabilir. Başparmağı nadiren tutan Reynaud fenomeni parmaklardan yukarı çıkıp el/avuç bölgesine yayılmaz.
Tek başına ortaya çıkabileceği gibi başka hastalıklara eşlik de edebilen Raynaud fenomeni genelde  20 ila 40 yaş arasındaki genç bayanlarda görülür.Raynaud fenomeni tek başına mevcutsa “Raynaud hastalığı” veya “primer Raynaud fenomeni”  olarak adlandırılır, başka bir hastalığa eşlik ediyorsa “ikincil Raynaud fenomeni” denir. Skleroderma, römatoid artrit ve sistemik lupus eritematozus gibi römatolojik hastalıklar veya hipotiroidi ve karsinoid sendromu gibi endokrinolojik hastalıklar da ikincil Raynaud fenomeni’ne eşlik edebilir.

Soğuk ile sempatetik sinir sistemini aktive eden veya katekolamin ( = adrenalin, noradrenalin ) salgılanmasını artıran etkenlere bağlı olarak damarların spazma uğrama eşiği Raynaud fenomeninde düşer. Belirtiler damarların spazma uğramasının şiddetine, sıklığına ve süresine bağlıdır. Hafif seyreden vakalarda soğuğa maruz kalmayı takiben ciltte renk değişikliği oluşur. Etkilenen parmaklarda hafif iğnelenme hissi ve uyuşukluk olabilir, ancak renk normale döndüğünde bu belirtiler de ortadan kalkacaktır. Damar spazmının daha uzun sürdüğü durumlarda oksijen azlığı sebebiyle his ileten sinirler etkilenir ve parmaklarda acı da oluşur. Çok nadir olarak parmak ucundaki dokulara az oksijen gitmesine bağlı olarak buralarda doku ülseri ve iltihap oluşabilir.
Parmaklar en çok etkilenen bölge olmakla beraber Raynaud fenomeni burun, kulak ve dil gibi bölgeleri tutarak buralarda da uyuşukluk ve acı hissi yaratabilir.

Alınabilecek önlemler

1. Vücudunuzu soğuktan koruyun. Raynaud Fenomeni bulunan kişilerin soğuğa karşı duyarlı olduğu unutulmamalıdır. Yani, soğuk havalarda mutlaka kendinizi sıcak tutacak önlemler alın. Sıcak ortamlardan klimalı yerlere geçerken dikkatli olun.
2. Kıyafetlerinizi tercihen nemi emen doğal maddelerden (pamuklu gibi) seçin. Vücuttaki ısının çoğu baş bölgesinden kaybedildiği için şapka kullanın. Eller ve ayaklarda ekstra koruma gerektiği için mutlaka yünlü eldiven, kalın ya da iki kat çorap, bot kullanın.
3. Geceleri kendinizi sıcak tutmak için elektrikli battaniyeler ya da yeterince sıcak tutacak örtüler kullanın. Gerekirse gece de eldiven ve çorap kullanın.
4. Banyoda soğuk suyla temas etmeyin.
5. Mümkünse ısıtılmış arabalara binin.
6. Yazın bile mutlaka yanınızda koruyucu kıyafetler taşıyın, klimalı ortamlardan kaçının.
7. Buzdolabı ya da dondurucudan birşey almanız gerektiğinde koruyucu eldivenler kullanın.
8. Ellerinizi soğuk yerine ılık su ile yıkayın. Bulaşık yıkarken eldiven kullanın.
9. Çok soğuk içecek şişelerini tutmaktan kaçının. 
10. Sigara içiyorsanız mutlaka bırakın; çünkü sigara kan damarlarında daralma yaparak yakınmalarınızı artırır.

11. Kendinizi aşırı üzüntü, heyecan, korkulardan koruyun. Stresi azaltıcı gevşeme tekniklerini öğrenin.
12. Kan damarlarında daralma yapan bazı migren ilaçları gibi ilaçları doktorunuza danışın ve mümkünse kullanmayın. Doğum kontrol hapları da atakların sıklığını artırabilir, mutlaka danışarak kullanın.
13. Cildinize bakım gösterin. Cildinizi her zaman temiz tutun ve nemlendirin.
14. El ve ayaklarınıza ekstra bakım gösterin. Günlük temizliğinizi ihmal etmeyin, parmak aralarını iyi kurulayın, masaj yapın. Lanolinli kremleri tercih edin.
15. El ve ayaklarınızı yaralar açısından hergün kontrol etme alışkanlığı kazanın. Yara varsa derhal doktorunuza gidin.
16. Tırnaklarınıza özen gösterin. Tırnak etlerinizi kesmeyin, keskin aletler kullanmayın.
17. Parmaklarınızı kullanarak yaptığınız aktivitelerin atakları artırıp artırmadığını gözleyin. Daktilo veya bilgisayar kullanma, piyano çalma gibi aktiviteler parmak uçlarındaki damarlarda daralma yapabilir, bunu aklınızdan çıkarmayın.
18. İyi bir kan dolaşımı sağlamaya dikkat edin. Aynı pozisyonda 30 dakikadan fazla durmayın. Aerobik ve dayanıklılık egzersizleri yapın.
19. Atak sırasında mümkün olduğu kadar sakin kalmaya çalışın. El ve ayaklarınızı ısıtmaya, dolaşımı düzeltmek için hareket etmeye dikkat edin. Normal renk dönene kadar bunu sürdürün. Parmak uçlarını koltuk altlarınıza sokmak genellikle yardımcı olabilir. Su kullanacaksınız kesinlikle sıcak değil ılık su kullanın.

Tedavi

 Primer Raynaud hastalığında belirtilen önlemler alınsa yeterlidir.Ancak çok şiddetli vakalarda ve özellikle de Raynaud fenomeninin iltihaplı bir romatizmayla birlikte bulunduğu durumlarda bazı ilaçların içilmesi ya da ellere sürülmesi gerekebilir Bazı  olgulara "sempatektomi" adı verilen cerrahi işlem uygulanabilir. Kısaca,tedavi şekli hastaya göre değişir. Ancak hastaların çoğu korunma önlemlerinden fayda görür ve sorunsuz bir yaşam sürdürebilir.

Sağlıkla ve sağlıklı kalın